Ülkemizde her birey on iki senelik zorunlu eğitimden geçmektedir. Bu on iki yıl boyunca öğrenciler anne babalarından çok öğretmenleriyle muhatap olurlar ve vakitlerinin çoğunu evlerinde değil okulda geçirirler. Öğretmenler için de aynı durum geçerlidir. Her Eğitimcinin Okuması Gereken 10 Kitap vardır. Okul günü yarım gün ya da tam gün olsa bile eve gittiklerinde dahi akıllarında okulla ilgili yapmaları gereken şeyler ya da yaşadıkları vardır.
Peki içinde bulunduğumuz bu eğitim sistemini ne kadar tanıyoruz? Onun aksayan yönlerinin ne kadar farkındayız ve ne kadar iyi analiz edebiliyoruz? Yalnızca şahit olmak yetmez farklı fikirleri anlamak ve yaşadıklarımızı doğru analiz etmek için okumak da gerekir. İşte eğitim camiasıyla ilgili olan herkesin ama en çok da öğretmenlerin mutlaka okuması gereken 10 kitabı sizin için sıra gözetmeden listeledik.
Bu Yazıda Neler Var
Her Eğitimcinin Okuması Gereken 10 Kitap 1/ Ferit Edgü – Hakkari’de Bir Mevsim
Ünlü yazar Ferit Edgü tarafından yazılmış bir yarı anı kitabıdır Hakkari’de Bir Mevsim. İlk başta O adıyla 1977 yılında yayımlanmıştır. Ferit Edgü 1964 yılında er-öğretmen olarak Hakkari’nin bir köyünde görevlendirildiğinde yaşadığı duyguları kendini kaptan olarak tanıtan ve bir fırtınanın ardından denizi bile olmayan bir dağ köyünde gözünü açan kahramanın ağzından anlatır.
Şartlarına hiç alışkın olmadığı bir köyde dilinden anlamadığı insanların arasındadır. Derme çatma bir köy okulunda onlara eğitim vermelidir. Kar yağdığında medeniyetle bütün ilişkisi kesilen bu köyde hastalanıp ilaç bulabilse iyileşebilecekken kimsesiz gibi ölen bebekleri gördükçe aklını kaybetmemek için uğraş verir.
Bu kitap şehirdeki şartlara alışmış bir öğretmenin şartları görece daha kötü olan bir bölgeye atandığında yaşayacağı psikolojik gelgitleri görmek açısından önemlidir.
2/ Francisco Ferrer – Özgür Eğitim: Modern Okulun Kökenleri
1900’lü yıllarda, İspanya’nın karışık olduğu bir dönemde kendi okulunu kuran Francisco Ferrer kendi gözünden yaptıklarını anlatmaktadır bu kitapta. Tutuklanmasının ardından yaptıklarının suçsuzluğunu göstermek isteyerek kaleme sarılır ve okuluyla ilgili düşüncelerinin şekillenmeye başladığı ilk anlardan itibaren olan biten her şeyi yazar.
Fakat yazdıkları kurtulması için yeterli olmaz ve 1909 yılında düşünceleri yüzünden kurşuna dizilerek öldürülür. Kilisenin her alanda hala hakimiyetini koruduğu bir dönemde eğitimin dinin tekelinden kurtarılmasını ve öğrencilere bütün kitapların ezberletilmesi yerine düşünmeleri için fırsat verilmesini savunmaktadır.
Siyasi düzlemde eğitimin yerini anlamak ve eğitimin özünde özgürlük olup olmadığını düşünmek açısından temel oluşturabilecek bir kitaptır Özgür Eğitim: Modern Okulun Kökenleri.
Her Eğitimcinin Okuması Gereken 10 Kitap 3/ Grigory Petrov – İdealist Öğretmen
Moskova Üniversitesinin başarılı profesörü olan Raçinski köyüne giderek öğretmen olabilmek için kariyerini bir kenara bırakır. Herkes onun delirmiş olduğunu düşünse bile Raçinski’nin amacı köylerdeki kötü koşullar ve imkansızlıklar yüzünden kendini gösteremeyen zeki öğrencileri bularak onları bir elmas gibi işlemektir.
Rusya’nın içinde bulunduğu sefalet dönemi ve halkın bütün cehaletine rağmen Raçinski ideallerinden asla şaşmaz ve onu profesörlükten istifa ettiren çizgisinden ayrılmadan bütün zorlukları aşarak ilerler.
Grigory Petrov idealist bir öğretmenin bir topluluğun kaderini nasıl değiştirebildiğini çok çarpıcı bir şekilde anlatır. Yalnızca destek ve öğretimle cehaletin nasıl söndüğünü ve bilgi ışığının yanmaya başladığını gösterir. Kitap bu açıdan oldukça önemlidir.
4/ Salman Khan – Dünya Okulu: Eğitimi Yeniden Düşünmek
Kuzenlerine ders vermek için yaptığı bir yazılımın ardından gelen YouTube dersleri ve sonrasında kendi internet sitesinde eğitime ulaşamayan her birey için bir müfredat oluşturarak bedava yayınlayan Salman Khan kendi akademisini kuruş hikayesini anlatıyor. Eğitimde teknolojik dönüşümün öğretmen, öğrenci ve sınıf üçlüsünü nasıl değişime uğratacağından ve fırsat eşitliğini nasıl sağlayacağından bahsediyor. Kolay okunan bu kitap yenilikçi pek çok fikirle dolu.
Herkesin kendi hızına göre öğrenmesi, sınıflarda küçük yaştaki çocuklar arasında bile tekrar edilen sosyal eşitsizliğin önlenmesi adına bazı fikirler oluşturması açısından değerli Her Eğitimcinin Okuması Gereken 10 Kitap arasında yer alan bir kitaptır.
5/ Her Eğitimcinin Okuması Gereken 10 Kitap 5/ İvan İllich – Okulsuz Toplum
Avusturyalı filozof İvan İllich bu kitabında eğitimin kurumsallaşmasıyla birlikte gelen problemleri ele aldığı yazılarına yer vermektedir. Eğitimin okullarda kurumsallaşmasıyla birlikte devletin eğitim için ayırdığı büyük orandaki bütçelere rağmen başarının sağlanamadığını söyleyerek bu konunun nedenlerini araştırıyor. Okulların birer hapishane olduğunu ve sosyal eşitsizlikleri yeni nesillere aktardığını ve statükonun devamını sağladığını söylüyor.
Geriye doğru bir adım atıp okulların içinde bulunduğu durumu ve bunun eğitime nasıl yansıdığını görmek adına okunması gereken kitaplardan biri Okulsuz Toplum.
Her Eğitimcinin Okuması Gereken 10 Kitap 6/ Joel Spring – Özgür Eğitim
Joel Spring bu kitapta Francisco Ferrer, A.S. Neil, İvan İllich, Paulo Freire gibi eğitimcilerin fikirlerini derinlemesine analiz ederek eğitimin toplumdaki ve devletteki rolünü irdeliyor. Hakim güçlerin eğitim yoluyla kendi düşüncelerini genç beyinlere empoze ettiğinden bahsederek eğitimin fırsat eşitliği gibi masum bir isteğin altında devlet elinde tekelleşmesinin olası sonuçlarını yazıyor kitabında.
Eğitim konusunda herkesten farklı düşünen eğitimcilerin düşüncelerinin toplanarak sentezlendiği bu kitap da bütün öğretmenlerin okuması gereken kitaplar arasında.
7/ Pasi Sahlberg – Eğitimde Finlandiya Modeli
Finlandiya’da uzun yıllar eğitimcilik yapan Pasi Sahlberg ülkenin eğitim konusunda diğer milletlerden neden bu kadar önde olduğunu tarihsel olaylar ve gelişmelerle birlikte anlatıyor. Finlandiya’nın başarılarının altında yatan sebebi kendi görüşleriyle, ülkedeki eğitim sisteminin dinamiklerini birlikte veriyor.
Finlandiya’nın neyi nasıl yaptığını anlamak ve onların başarılarına bakarak kendimiz için neyi uygulamamız gerektiğini düşünmek için önemli bir kitap Eğitimde Finlandiya Modeli.
8/ John Taylor Gatto – Eğitim: Bir Kitle İmha Silahı
Gatto, uzun yıllar Amerikan okullarında öğretmenlik yapmış bir eğitimcidir. Kitabında zorunlu eğitimin öğrencilerin hep çocuk kalmasına neden olduğunu, okul boyunca yapılan harcamalar sayesinde şirketlerin zengin olduğunu ve sırf bu yüzden zorunlu eğitimin bir işe yaramadığı görülmesine rağmen devam ettirildiğinden bahsediyor yazar.
Ona göre okullar iyiyi daha iyi kötüyü de daha kötü yapmak için oluşturulan bir kurumdan ötesi değil ve öğrenciler hazır yapabiliyorken kendilerini bu sistemin dışına çıkarmalılar. Gatto bunun için de evde eğitimi öneriyor.
Zorunlu eğitim üzerine düşünmek ve yeni fikirler ortaya koyabilmek açısından önemli ve Her Eğitimcinin Okuması Gereken 10 Kitap arasında yer alan bir eserdir.
Her Eğitimcinin Okuması Gereken 10 Kitap 9/ J.J. Rousseau – Emile
Rousseau’nun eğitimle ilgili çarpıcı fikirlerinin bulunduğu bu kitapta hayali bir çocuk bebeklikten evlilik çağına kadar yetiştiriliyor. Çocuğun eğitiminde anne-babanın görev dağılımını, büyüyüp evlenene kadar o çocuk üzerindeki sorumluluklarını hiçbir detayı atlanmadan anlatıyor Rousseau.
Onun eğitimle ilgili bu fikirleri Fransız İhtilali’nden sonra uygulanan eğitim sistemine kılavuzluk etmiştir.
Okurken çoğu nokta belki de ütopik bulunacaktır fakat eğitimle ilgili ilerici görüşlerinin bir eğitimciye ışık olmaması imkansızdır.
10/ Grigory Petrov – Beyaz Zambaklar Ülkesinde
Bugün yapılan uluslararası sınavlarda öğrencileri daima birinci gelen Finlandiya’nın bir bataklık ülkesiyken ve hiçbir imkana sahip değilken nasıl geliştiğini ve şimdiki durumuna geldiğini sık sık o ülkeye giden Grigory Petrov’un anlatımıyla okuyoruz.
Her ne kadar Finlandiya’nın şartlarıyla ülkemizin şartları birbirine taban tabana zıt olsa da onlar çamurların içinden şahlanıp kendini göstermeyi bilmişse bunu bizim eğitim sistemimiz neden yapamasın? Bir örnek teşkil etmesi açısından her eğitimciye fikir verebilecek muazzam bir eser olarak Her Eğitimcinin Okuması Gereken 10 Kitap arasında yerini alır.
